Zgodnie z CSRD w latach 2024 [link] i 2025 [link] wszystkie jednostki dominujące ale wyłącznie dużych grup kapitałowych zostaną objęte obowiązkiem raportowania zrównoważonego rozwoju. Zatem bez względu na wielkość samej jednostki raportującej, wszystkie jednostki dominujące, które zostaną zobowiązane do tego raportowania, będą musiały zastosować pełne/bazowe ESRS [link] oraz przyszłe sektorowe ESRS [link]. Zgodnie z CSRD raportowanie grup kapitałowych dotyczy tylko dużych grup kapitałowych i ma być sporządzane według tych samych standardów, czyli pełnych/bazowych ESRS.
Skonsolidowana sprawozdawczość ESG będzie obejmować całą grupę kapitałową, a więc jednostkę dominującą i jej wszystkie jednostki zależne. Wyjątkiem będzie np. sytuacja, gdy spółka dominująca sporządzi w okresie przejściowym do 6 stycznia 2030 roku tzw. sztuczną konsolidację i obejmie takim oświadczeniem o zrównoważonym rozwoju wszystkie spółki w całej UE objęte dyrektywą CSRD, a które mają wspólną spółkę-matkę spoza UE i której sprawozdanie ESG (albo jego brak) nie może być podstawą do skorzystania przez niektóre z tych spółek w UE z prawa do zwolnienia z raportowania. [link]
Jeśli spółka ma wpadnie w obowiązek sporządzenia oświadczenia za grupę oraz za samą jednostkę dominującą (jeśli progi wielkościowe są przekroczone) to wystarczy już tylko oświadczenie grupy i nie trzeba już osobno raportować za samą jednostkę dominującą – jest to istotna zmiana w CSRD w stosunku do dyrektywy NFRD ws. ujawniania informacji niefinansowych i została zawarta w art. 29a ust. 7 dyrektywy ws. rachunkowości (zmienionej dyrektywą CSRD) – wystarczy, że zaraportuje się na poziomie grupy (nie będzie trzeba wtedy raportować na poziomie jednostkowym).
Inna istotna zmiana dotyczy także kwestii całkowitego zwolnienia z raportowania ESG – pod CSRD z jednej strony rozszerzono możliwość skorzystania ze zwolnienia z raportowania, jeśli spółka może powołać się na oświadczenie/raport ESG spółki dominującej wyższego szczebla nie tylko z UE ale także spoza UE (o ile taki raport spełnia dodatkowe warunki określone w dyrektywie). Ale z drugiej strony nieco to prawo ograniczono, ponieważ duże spółki notowane na rynkach regulowanych UE nie będą mogły skorzystać z tego prawa do zwolnienia z raportowania w żadnym przypadku. Zatem duża spółka z GPW nawet jeśli ma nad sobą inną spółkę, w tym też notowaną na GPW (a taki przypadek występuje w Polsce), będzie i tak musiała zaraportować (za siebie lub za swoją grupę, jeśli sama jest równocześnie jednostką dominującą dużej grupy kapitałowej) - stanowi o tym art.29a ust. 9 dyrektywy ws. rachunkowości (zmienionej przez CSRD). [link]
Schemat 1 dotyczy sytuacji, gdy spółka-matka jest w UE – ponieważ jej raport będzie obowiązkowo sporządzony pod ESRS, to wszystkie spółki objęte CSRD (za wyjątkiem dużych spółek notowanych na rynku regulowanym) będą uprawnione do skorzystania ze zwolnienia z raportowania ESG, czyli ze sporządzenia i opublikowania jednostkowego/skonsolidowanego oświadczenia nt. zrównoważonego rozwoju. Nie zmienia to faktu, że dane ESG za siebie i ewentualnie swoją grupę, jeśli ją tworzą, będą musiały przekazać spółce-matce na potrzeby sporządzenia przez nią raportu/oświadczenia za całą grupę na tym wyższym poziomie.
Schemat 2 dotyczy sytuacji, gdy spółka-matka jest spoza UE i sporządziła raport ESG (na podstawie ESRS lub innych standardów uznanych przez KE za ekwiwalentne), który jest podstawą dla niektórych jej spółek zależnych w UE do skorzystania ze zwolnienia z raportowania na swoim poziomie.
Schemat 3 dotyczy sytuacji, gdy spółka-matka spoza UE nie sporządziła raportu ESG albo sporządziła go według standardów, które nie są uznane przez KE za ekwiwalentne z ESRS – w takim przypadku żadna spółka nie może skorzystać z prawa do zwolnienia z raportowania na podstawie raportu ESG spółki-matki.
Schemat 4 przedstawia zastosowanie przejściowego przepisu CSRD dotyczącego tzw. sztucznej konsolidacji. Jest to dobrowolna opcja dla spółek w UE, które znalazły się w sytuacji jak na schemacie 3, czyli samodzielnie nie mogą skorzystać ze zwolnienia, bo raport ESG spółki-matki nie spełnia wymogów określonych w CSRD, ale jest tych spółek na tyle dużo, że jedna z nich zdecyduje się zebrać dane ESG od wszystkich pozostałych spółek zależnych w UE objętych CSRD i sporządzić raport ESG obejmujący te wszystkie spółki i ich jednostki zależne. Do takiej sztucznej konsolidacji uprawniona spośród tych spółek jest taka, która miała najwyższy przychód w ciągu ostatnich 5 lat w porównaniu do reszty tych spółek – ten warunek jest po to, aby w okresie przejściowym do 6 stycznia 2030 roku sztuczną konsolidację mogła sporządzać co roku ta sama spółka. Art.48i dyrektywy ws. rachunkowości, który został wprowadzony przez CSRD i który określa zasady sztucznej konsolidacji, został opracowany z myślą o grupie spółek zależnych w UE, które nie będą mogły skorzystać ze zwolnienia z raportowania, bo na przykład jeszcze nie ma decyzji KE ws. ekwiwalencji standardów raportowania stosowanych przez spółkę-matkę spoza UE albo jeszcze w ogóle nie raportuje ona kwestii ESG, bo w jej kraju (jeszcze) nie ma takiego obowiązku.
Wszystkie schematy w pełnej wersji dostępne są TUTAJ.
