Głównym elementem projektu jest analiza ilościowa ESG.

Badanie jest prowadzone metodą GES Risk Rating, która polega na ocenie systemów zarządzania w zakresie środowiska, społecznej odpowiedzialności oraz ładu korporacyjnego firm. Analiza bazuje na międzynarodowych normach dotyczących zrównoważonego rozwoju, w połączeniu z Zasadami Odpowiedzialnego Inwestowania ONZ. GES Risk Rating ocenia zarówno stopień przygotowania firm (poprzez systemy zarządzania itp.) jak również osiągnięcia, za pomocą kryteriów i podkryteriów. Wyniki analiz zastosowanej metodologii są używane przez fundusze inwestycyjne na całym świecie w codziennej pracy analitycznej. (Szacunkowa kwota aktywów, którymi zarządzają klienci GES, a wśród nich znane fundusze emerytalne, banki oraz inni inwestorzy, wynosi około 700 miliardów Euro. Obecnie  ponad 4500 firm zostało przeanalizowanych przez firmę GES, w tym spółki notowane na MSCI Word, MSCI Emerging Markets, FTSE All World.)

Podstawowym źródłem w analizie GES Risk Rating jest Raport Roczny, inne oficjalne dokumenty oraz strona internetowa firmy. Dodatkowo, w ramach pozostałych produktów GES: Alert i Global Ethical Standard, monitorowane są wiadomości pochodzące z finansowych, biznesowych i handlowych publikacji, jak również publikacji i stron internetowych organizacji rządowych/regulacyjnych i pozarządowych, artykułów prasowych, publikacji branżowych oraz dostawców informacji, publikowanych on-line.

Analiza GES Risk Rating przedstawia zarówno ocenę ryzyka danej firmy jak również ogólne ryzyko gałęzi przemysłu, w ramach której firma operuje.

Ryzyko branżowe wiąże się z ogólnymi cechami charakterystycznymi związanymi z zarządzaniem środowiskiem (E) i społeczną odpowiedzialnością (S) dla danej gałęzi przemysłu.

Firma, która znajduje się w grupie wysokiego ryzyka powinna zwrócić szczególną uwagę na wynikające z tego faktu implikacje, bardziej istotne niż w przypadku firm pochodzących z grupy niskiego ryzyka. Zatem kryteria oceny są dobierane zgodnie ze szczególnymi wymaganiami środowiskowymi i społecznymi dla danej branży. Zagadnienia związane z ładem korporacyjnym są jednolite dla wszystkich gałęzi przemysłu.

Opis modelu GES Risk Rating

• 0 punktów: Brak informacji lub całkowite niepowodzenie
• 0,5 lub 0,33: wskazówki na istnienie strategii firmy
• 1 lub 0,67: rozbudowana polityka firmy
• 1,5 lub 1: polityka + program lub polityka + system zarządzania
• 2 lub 1,33: polityka + program + system zarządzania
• 2,5 lub 1,67: Ocena postępu
• 3 lub 2: Mechanizm zewnętrznej weryfikacji

Punktacja w analizie GES Risk Rating jest średnią poszczególnych kryteriów (które z kolei opierają się na podkryteriach). Wszystkie kryteria i podkryteria mają przypisaną określoną wartość.

Podsumowanie

Analityk podsumowuje zebrane dane i wnioski w formie krótkich tekstów. Taki dwu lub trzy zdaniowy tekst opisuje jak firma radzi sobie z najważniejszym ryzykiem w

Udział w projekcie jest dla spółek na wszystkich etapach bezpłatny. 

Tak jak w I edycji projektu została udostępniona specjalna platforma internatowa GES z indywidualnym profilem każdej spółki. Od 17 czerwca 2013 każda firma może w indywidualnym profilu zapoznać się z dokładnymi wynikami analizy raportowania danych ESG oraz zadać pytanie dotyczące uzyskanej oceny. Spółki będą miały możliwość uzupełnienia danych o ile nie są one tajemnicą firmy oraz są ujawnione na jej stronie internetowej bądź w innych ogólnie dostępnych materiałach. Po zalogowaniu firma ma również dostęp do benchmarków ogólnych oraz branżowych. 

Dialog z analitykami spółki mogą prowadzić w dowolnym momencie. Natomiast przy wyłanianiu RANKINGU SPÓŁEK GIEŁDOWYCH NAJLEPIEJ RAPORTUJACYCH DANE ESG zostaną uwzględnione uwagi zgłoszone do dnia 10 września 2013 roku.

Analizie są poddane wszystkie spółki, których akcje w dniu 30 czerwca 2013 roku będą notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie SA, w tym na rynku NewConnect. 

Indywidualne dane dotyczące spółki będą ujawniane jedynie jej przedstawicielom.

Aby otrzymać login i hasło do platformy należy przesłać mail na adres: maja.kostrzewa@ges-invest.com. Bardzo prosimy o wysyłanie wiadomości z domen służbowych (@nazwaspolki.pl). Loginy i hasła przekazane spółkom przy I edycji projektu są nadal aktywne.

Kontakt

Pytania dotyczące organizacji projektu:

Magdalena Raczek

Manager ds. PR
Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych

  22 826 26 89 wew. 16

 e-mail: mraczek@seg.org.pl

Pytania dotyczące metodologii:

Maja Kostrzewa

Product Manager
GES Risk Transparency
GES Poland

  68 422 12 26

 e-mail: maja.kostrzewa@ges-invest.com

Marcin Pitura

Dyrektor Zarządzający
GES

  68 320 06 84

  e-mail: martin.pitura@ges-invest.com

Pytania dotyczące badania jakościowego oraz raportowania danych ESG:

Robert Sroka

Szef Projektów CSR
Crido Taxand

  22 324 59 26

 e-mail:robert.sroka@taxand.pl

Aby otrzymać login i hasło do platformy należy przesłać mail na adres: maja.kostrzewa@ges-invest.com.  Bardzo prosimy o wysyłanie wiadomości z domen służbowych (@nazwaspolki.pl).

Patroni Honorowi

             

Danych finansowych dostarczyła firma

Odpowiedzialne inwestowanie (SRI)

Definicja oraz formy odpowiedzialnego inwestowania.

Odpowiedzialne inwestowanie jest pojęciem, które cały czas ewoluuje, w miarę tego jak zarówno tradycyjni, jak i nowi dostawcy usług finansowych, rozwijają nowe metody i podejścia do uwzględniania kwestii ochrony środowiska, odpowiedzialności społecznej i ładu korporacyjnego (Environmental, Social and Governance - ESG) w zarządzaniu funduszami.

Termin ‘odpowiedzialne inwestowanie’ jest często używany zamiennie z terminami ‘etyczne inwestowanie’, ‘zrównoważone inwestowanie’, ‘zielone inwestowanie’ lub ‘inwestowanie społecznie odpowiedzialne’. Definicji, które podejmują próbę uchwycenia tematu jest bardzo wiele, co już w pewnym sensie oddaje charakter SRI (Socially Responsible Investment, inwestowanie społecznie odpowiedzialne) – nie jest on łatwo definiowalny i nie da się go zaszufladkować w tradycyjnych pojęciach. Ale nawet jeśli używa się różnych terminów i definicji, dwa elementy pozostają stałe: długoterminowe budowanie wartości oraz oparcie na zasadach ESG.
Europejskie Forum ds. Zrównoważonego Inwestowania (EUROSIF) odpowiedzialne inwestowanie definiuje następująco: „Zrównoważone i odpowiedzialne inwestowanie jest ogólnym terminem obejmującym każdy typ procesu inwestycyjnego, który umożliwia połączenie finansowych celów inwestorów z ich troską o kwestie ochrony środowiska, społeczne i ładu korporacyjnego.”1
W związku z tym, że zasady CSR są różnorodne, złożone i raczej trudne do jednoznacznego zdefiniowania, także decyzje inwestycyjne oparte na SRI mogą przyjmować różne formy i koncentrować się na różnych sprawach. Decyzje te zwykle klasyfikowane są w trzech głównych strategiach2 , omawianych poniżej.

Inwestycje w odpowiedzialne spółki (Social Screening, Social Research). Screening oznacza selekcję akcji spółek, w celu wykluczenia tych, które nie spełniają określonych kryteriów inwestycyjnych, co czyni prostszym znalezienie tych, które mogą stanowić preferowaną inwestycję. W SRI, inwestorzy tworzą takie kryteria, które bazują na wartościach etycznych i społecznych. W momencie kiedy powstaje lista firm, które spełniają te standardy, inwestorzy mogą zwrócić się do tradycyjnych wskaźników, takich jak przychody i zyski, aktywa i pasywa, aby podjąć ostateczną decyzję. W ramach selekcji społecznej (social screening) wyróżniamy 2 typy selekcji: pozytywną i negatywną:3

• Selekcja pozytywna (positive screens) wyróżnia firmę na bazie jej praktyk, które w jakiś sposób są korzystne dla społeczeństwa, np. poprzez wrażliwość na ochronę środowiska lub wzorowe relacje z pracownikami, co szerzej zostanie opisane w podrozdziale 1.3.
• Selekcja negatywna (negative screens) eliminuje firmy, które nie spełniają kryteriów ESG, czyli np. zanieczyszczają środowisko czy też nie szanują pracowników, albo profil ich działalności jest uznawany jako społecznie szkodliwy. Najczęściej wyklucza się na tej podstawie firmy z branży tytoniowej, alkoholowej, zbrojeniowej, hazardowej i pornograficznej.4

Zaangażowanie akcjonariuszy (Shareholder Engagement, Shareholder Activism, Shareholder Advocacy).
Społecznie odpowiedzialni inwestorzy często nie ograniczają się do pasywnego podążania za działaniami firm, w które inwestują, ale również starają się zaangażować zarząd w kwestie, które uważają za istotne. Dlatego też ta strategia nie wyklucza inwestowania w spółki o niskich standardach ESG. Inwestorzy mogą kupić akcje problematycznych acz dobrze rokujących firm, aby jako współwłaściciele, często współpracujący z mediami, organizacjami pozarządowymi czy grupami ekologicznymi, mieć możliwość wpłynięcia na zachowanie korporacji i tworzenie długoterminowej wartości dla akcjonariuszy.
Pierwszym krokiem z reguły jest bezpośredni dialog z zarządem, którego celem jest zwrócenie uwagi na poprawienie standardów związanych z kwestiami ESG. Rozmowy często są poufne. Jeżeli jednak firma odmawia udziału w dyskusji lub rozmowy nie przynoszą żadnego efektu, inwestorzy SRI sięgają po inny środek – zgłoszenie uchwały pod głosowanie na Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy (WZA; shareholder resolution). Towarzyszy temu akcja edukacyjna, w formie listów, ukazań prasowych, biuletynów, kierowana do akcjonariuszy, mająca ich skłonić do głosowania za uchwałą na WZA. Kiedy akcjonariat jest bardzo rozproszony, większość akcjonariuszy nie bierze udziału w WZA. Odpowiednio poinformowani, mogą jednak skorzystać z mechanizmu pełnomocnictw podczas głosowania (proxy voting), polegającemu na przekazaniu prawa do wykonania głosu z akcji, np. funduszowi wysuwającemu uchwałę zobowiązującą zarząd do ujawnienia wpływu, jaki firma ma na środowisko. Jeżeli akcja jest dodatkowo nagłośniona medialnie i wspierania przez organizacje pozarządowe, stanowi bardzo skuteczny środek nacisku na zarząd i często odnosi skutek jeszcze przed WZA.5

Inwestycje w społeczeństwo (Community Investing).
W tej strategii inwestycyjnej, fundusze są kierowane do firm lub instytucji przeprowadzających projekty nastawione na wprowadzanie pozytywnych zmian społecznych lub środowiskowych. Może się to odbywać na kilka różnych sposobów:6

• Inwestowanie w bankach rozwoju społecznego (Community Development Banks) lub spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (Credit Unions), umożliwiających dostęp do tańszych pożyczek i kredytów osobom, które ze względu na niezbyt wysokie dochody nie mogą takowych uzyskać w bankach oraz dużą część zysku przeznaczających na wspieranie lokalnych społeczności. Certyfikaty depozytowe, rachunki bieżące i oszczędnościowe w tych instytucjach są prawdopodobnie najprostszym sposobem dla indywidualnych inwestorów na zaangażowanie w SRI.
• Mikrofinanse (Microfinance) polegają na zaopatrywaniu w usługi finansowe, takie jak niewielkie kredyty, nisko zarabiających ludzi z ubogich społeczeństw w celu przełamania bariery ubóstwa poprzez umożliwienie im otworzenia małej, własnej działalności gospodarczej. Zapoczątkowane w latach 70tych przez dr Mohammada Yunusa w Bangladeszu, szybko okazało się skutecznym narzędziem do walki z ubóstwem na całym świecie.
• Społeczny Venture Capital (Social Venture Capital, SVC) dotyczy zapewniania kapitału (kredytu lub kapitału własnego) przedsiębiorstwom we wczesnej fazie rozwoju, których modele biznesowe są kombinacją wypracowywania zysków finansowych i pozytywnego wpływu na społeczeństwo.

Raportowanie ESG 

Raportowanie ESG w Unii Europejskiej

Ponadto strategia wytycza unijne cele służące zapewnieniu zrównoważonego rozwoju:

• Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o 20 proc. do 2020 r., w stosunku do poziomu z 1990 r.
• Zwiększenie do 20 proc. udziału energii ze źródeł odnawialnych w ogólnym zużyciu energii.
• Dążenie do zwiększenia efektywności wykorzystania energii o 20 proc.

W obszarze biznesowym Unia Europejska wspiera rozwój idei CSR, jako konkretnego zobowiązania biznesu do budowania zrównoważonego rozwoju. Dlatego 25 października 2011 roku Komisja Europejska opublikowała odnowiona strategię w zakresie CSR2.   Komisja stwierdza w dokumencie, że aby całościowo wypełnić swoją odpowiedzialność społeczną, przedsiębiorstwa „powinny wprowadzić proces integracji kwestii społecznych, środowiskowych, etycznych i z zakresu praw człowieka w ich działalności gospodarczej i strategii, przy ścisłej współpracy z zainteresowanymi stronami”. Nowa strategia przedstawia propozycję działań na okres 2011 - 2014, obejmującą 8 obszarów. Jednym z nich jest poprawa ujawniania danych społecznych i środowiskowych. Komunikat potwierdza zamiar Komisji przedstawienia nowego wniosku legislacyjnego w tej sprawie.

Będzie to kontynuacja wcześniej zainicjowanych działań. W 2003 roku tzw. Dyrektywa Modernizacji Rachunkowości  wprowadziła wymóg ujawniania przez europejskie przedsiębiorstwa informacji pozafinansowych w sprawozdaniach rocznych i skonsolidowanych, o ile jest to niezbędne do zrozumienia rozwoju, wyników lub sytuacji firmy. Sprawozdania te powinny odnosić się do kwestii ochrony środowiska i spraw pracowniczych oraz, w razie potrzeby, do kluczowych wskaźników efektywności (ang. Key Performance Indicators, KPI). W Dyrektywie czytamy, że państwa członkowskie mogą zwolnić małe i średnie przedsiębiorstwa z tego obowiązku. Kolejna zmiana dyrektyw dotyczących rachunkowości  wprowadziła obowiązek włączenia przez spółki giełdowe do raportów rocznych kwestii ładu korporacyjnego. Do listopada 2009 r. wszystkie państwa członkowskie wdrożyły Dyrektywę Modernizacji Rachunkowości i większość z nich wdrożyło również Dyrektywę 2006/46/WE do prawa krajowego. Dyrektywa Modernizacji Rachunkowości nie określa żadnych wymagań w odniesieniu do rodzaju wskaźników zawartych w raporcie rocznym. Jednak rządy poszczególnych państw członkowskich podjęły inicjatywy, w porozumieniu z zainteresowanymi stronami, w celu zapewnienia firmom szczegółowych wytycznych w tym zakresie.

1 Komisja Europejska; KOM(2010) 2020 wersja ostateczna; Bruksela; 03.03.2010.
2 Komisja Europejska; KOM(2011) 681 wersja ostateczna; Bruksela; 25.10.2011.
3 Parlament Europejski i Rada; Dyrektywa 2003/51/WE z dnia 18 czerwca 2003 r.; Dz. Urz. WE L 178 z 17.07.2003.
4 Parlament Europejski i Rada; Dyrektywa 2006/46/WE z dnia 14 czerwca 2006 r.; Dz. Urz. WE L 224/1 z 16.08.2006.

Regulacje w poszczególnych krajach Unii Europejskiej

Regulacji dotyczących raportowania danych pozafinansowych w systemach legislacyjnych poszczególnych krajów, jak wyliczają autorzy raportu „Carrots and Sticks – Promoting Transparency and Sustainability”1, opracowanego przez KPMG, UNEP, GRI i UCGA jest około 140. Raport przedstawia wyniki analizy prawodawstwa przeprowadzonej w 30 krajach, w tym 16 krajach Unii Europejskiej. Około dwie trzecie zidentyfikowanych regulacji jest obowiązkowych.

Wśród krajów, w których regulacje są najsilniejsze, wyróżniają się Francja, Wielka Brytania, Szwecja, Dania i Hiszpania.

Francja

Francja była pierwszym krajem, który zobowiązał spółki publiczne do raportowania kwestii zrównoważonego rozwoju. W latach 70tych wszystkie firmy, zatrudniające powyżej 300 pracowników, musiały publikować przegląd społeczny (fr. bilan social), zawierający ponad 100 wskaźników. W omawianym obszarze, istotnym aktem prawnym była następnie Ustawa o nowych regulacjach gospodarczych (fr. La loi relative aux nouvelles régulations économiques) z 2001 roku, która nałożyła na firmy obowiązek raportowania wpływu środowiskowego i społecznego. Jej zakres rozszerzają ustawy Grenelle 1 (z 2009 roku) i Grenelle 2 (z 2010 roku), które zobowiązują firmy zatrudniające powyżej 500 pracowników do opracowywania raportu społeczno-środowiskowego, z uwzględnieniem 40 wskaźników, wzorowanych na wskaźnikach GRI. Wadą tych regulacji jest brak instrumentów weryfikujących, co uniemożliwia efektywne ich egzekwowanie.2

Wielka Brytania

Wielka Brytania natomiast jako jedna z pierwszych krajów wdrożyła wspomnianą wcześniej Dyrektywę Modernizacji Rachunkowości do prawodawstwa krajowego i w Ustawie o przedsiębiorstwach (ang. Companies Act) z 2006 roku zobowiązała wszystkie przedsiębiorstwa państwowe i prywatne, z wyjątkiem małych, do publikowania Sprawozdania z działalności gospodarczej (ang. Business Review), jako części rocznego sprawozdania zarządu, w którym zawarte mają być kwestie środowiskowe, pracownicze, społeczne i dotyczące znaczących transakcji i umów handlowych, w zakresie niezbędnym do zrozumienia istoty działalności firmy.3

Szwecja

W 2007 roku szwedzkie Ministerstwo Przedsiębiorstw, Energii i Komunikacji opublikowało „Wytyczne zewnętrznego raportowania przez przedsiębiorstwa państwowe”4. Zgodnie z wytycznymi, które weszły w życie z początkiem roku 2008, przedsiębiorstwa państwowe są zobowiązane przedstawiać raporty zrównoważonego rozwoju zgodnie ze standardami Global Reporting Initiative (GRI). Dla zapewnienia wysokiej jakości raportów wprowadzono zapis o konieczności niezależnego sprawdzania oraz publikacji tych raportów w tym samym czasie, co sprawozdań rocznych.
We wrześniu 2010 r. Uniwersytet w Uppsali opublikował raport z badania wpływu wprowadzenia obowiązku raportowania ESG w przedsiębiorstwach państwowych na działania tych firm w zakresie zrównoważonego rozwoju.5

W 2010 roku Szwecja miała 57 w pełni lub częściowo państwowych przedsiębiorstw, jednak kilka z nich zostało wykluczonych z badania, z powodu tego, że były zbyt małe, lub w procesie likwidacji. Kwestionariusze zostały wysłane do 49 firm, odsetek odpowiedzi wyniósł 76%. W zasadzie wszystkie firmy państwowe opublikowały raport ESG w 2009 roku zgodnie z wytycznymi GRI.

Raport z badań pokazuje, że obowiązek raportowania doprowadził do:

• zwiększenia świadomości zaangażowania w kwestie zrównoważonego rozwoju,
• bardziej uporządkowanej pracy i bardziej efektywnych procesów,
• nadanie większego priorytetu kwestiom zrównoważonego rozwoju przez zarządy i rady nadzorcze.

Wprowadzenie nowych wytycznych wpłynęło na firmy w różnym stopniu. Firmy, które nie miały wcześniejszych doświadczeń w raportowaniu ESG (65%) przeszły szerszy procesu zmian niż te, które aspekty zrównoważonego rozwoju raportowały już wcześniej.

W raporcie stwierdzono, że wytyczne GRI w wielu przypadkach ułatwiły firmom zdefiniowanie procesów zrównoważonego rozwoju i odpowiedzialności społecznej oraz przyczyniły się do poprawy procedur raportowania elementów zrównoważonego rozwoju.

Dania

W Danii natomiast od początku 2009 obowiązuje zmieniona „Ustawa o Sprawozdaniach Finansowych”, która wymaga raportowania kwestii środowiskowych oraz związanych z kapitałem intelektualnym w sprawozdaniach zarządu. W artykule 99a tej ustawy rząd duński zobowiązał 1100 największych przedsiębiorstw, spółek giełdowych i państwowych, do składania sprawozdań na temat społecznej odpowiedzialności w raportach rocznych, lub wyjaśnienia dlaczego powstrzymują się od takiego raportowania.6

Raport „Corporate Social Responsibility and Reporting in Denmark”7wskazuje istotne skutki wprowadzenia wymagań prawnych w obszarze raportowania ESG. Autorzy raportu zwracają uwagę na fakt, że regulacje wpłynęły na uwzględnianie kwestii ESG w raportach rocznych spółek oraz publikowanie osobnych raportów odpowiedzialności społecznej. Tego typu raporty były nowością dla 43% firm. Regulacje podniosły również liczbę firm realizujących działania CSR w sposób strategiczny. Twórcy raportu zaznaczają, że duńskie firmy szczególnie doceniają elastyczność normy prawnej, pozwalającą na indywidualne dostosowanie formy i zakresu raportowania do kontekstu biznesowego. Takie rozwiązanie ma także negatywny skutek, w postaci niewielkiej liczby raportów publikowanych wg międzynarodowych standardów.

Hiszpania

Począwszy od 2012 roku także w Hiszpanii przedsiębiorstwa państwowe będą zobowiązane do sporządzenia raportów zrównoważonego rozwoju, zgodnie z Ustawą 2/2011 z dnia 4 marca 2011 r. o Zrównoważonej Gospodarce. Przepisy wymagają sporządzania raportu ESG przez firmy zatrudniające ponad 1000 pracowników i powiadamiania o tym Rady Społecznej Odpowiedzialności Biznesu działającej przy Ministerstwie Pracy i Imigracji.

Ustawa zaleca również:

• monitorowanie wpływu środowiskowego w całym cyklu życia produktu lub usługi,
• raportowanie działań prowadzonych w zakresie oszczędności zużycia energii i wody w siedzibach,
• wykazanie posiadania strategii działań CSR wzmacniających działania przedsiębiorstwa; strategia taka powinna posiadać odpowiednie wskaźniki pozwalające na mierzenie planowanych aktywności.

Główne obszary CSR, jakie należy wg ustawy wdrażać i raportować to:

• przejrzystość w zarządzaniu,
• ład korporacyjny,
• zaangażowanie w rozwiązywanie lokalnych problemów społecznych i środowiskowych,
• przestrzeganie praw człowieka,
• działania w zakresie pracodawca – pracownik,
• promocja zaangażowania kobiet,
• działania w zakresie równości szans kobiet i mężczyzn,
• powszechna dostępność pracy dla osób niepełnosprawnych,
• aktywność w obszarze promocji zrównoważonej konsumpcji.8

1 GRI, KPMG, UCGA, UNEP; Carrots and Sticks – Promoting Transparency and Sustainability; 2010.
2 Katelijne van Wensen, Wijnand Broer MSc, Johanna Klein MSc, Jutta Knopf PhD; The state of play in sustainability reporting in the European Union; European Union, 2011.
3 Ibdem.
4 Ministry of Enterprise, Energy and Communications; Guidelines for external reporting by state-owned companies; 11.2007.
5 Tommy Borglund, Magnus Frostensonand, Karolina Windell; Increasing responsibility through transparency? A study of the consequences of new guidelines for sustainability reporting by Swedish state-owned companies; 09.2010.
6 Danish Commerce and Companies Agency; Reporting on corporate social responsibility – an introduction for supervisory and executive boards; 2009.
7 Danish Commerce and Companies Agency; Corporate Social Responsibility and Reporting in Denmark – Impact of the legal requirement for reporting on CSR in the Danish Financial Statements Act; 08.2011.
8 Boletín Oficial del Estado; Ley 2/2011, de 4 de marzo, de Economia Sostenible; 05.03.2011

Miękkie zachęty do raportowania

Często stosowaną przez rządy praktyką zachęcania firm do podnoszenia transparentności poprzez zwiększenie ilości i jakości ujawnianych danych pozafinansowych jest stosowanie miękkich zachęt zamiast konkretnych rozwiązań legislacyjnych. W pierwszej kolejności tworzone są zalecenia dla firm, bez podejmowania formalnych kroków prawnych, powodujących konieczności przechodzenia przez skomplikowane procedury legislacyjne. W tym przypadku miękkie rozwiązania torują drogę dla prawodawstwa.

Dla przykładu, rząd holenderski prowadzi „Benchmark Przejrzystości”, krajowy system, który porównuje i ocenia pod względem przejrzystości raporty zrównoważonego rozwoju, dobrowolnie uczestniczących w programie firm. Umożliwia on firmom i interesariuszom wgląd w treść raportów oraz porównanie względem krajowych i międzynarodowych firm z sektora, a także podpowiada firmom, jak mogą zwiększyć, względem najlepszych praktyk, zakres raportowania ESG.

Wytyczne i czynniki motywacyjne w zakresie podnoszenia poziomu raportowania danych pozafinansowych stosują nie tylko rządy. Istotna część istniejących dobrych praktyk i narzędzi jest sporządzana przez organizacje pozarządowe, stowarzyszenia branżowe lub inne instytucje prywatne.

Przykładami takich wytycznych mogą być „Program Raportowania RSE.COOP”, wydany przez CEPES, hiszpańską konfederację przedsiębiorczości lub „Wytyczne raportowania społecznego w sektorze finansowym”, opublikowane przez włoskie Stowarzyszenie Bankowości oraz Europejski Instytut Raportowania Społecznego. W dalszej części niniejszej analizy, zostaną przedstawione również działania Global Reporting Initiative oraz Międzynarodowego Komitetu Zintegrowanego Raportowania, mające obecnie największy wpływ na rozwój raportowania ESG.

Znaczenie raportowania ESG dla rynków finansowych

Ważnym czynnikiem, dla którego firmy, szczególnie spółki giełdowe, powinny raportować dane ESG, jest wzrost zainteresowania inwestorów kwestiami społecznie odpowiedzialnego inwestowania (ang. Socially Responsible Investment, SRI). Wg Europejskiego Forum ds. Zrównoważonego Inwestowania (ang. European Sustainable Investment Forum, Eurosif) „zrównoważone i odpowiedzialne inwestowanie jest ogólnym terminem obejmującym każdy typ procesu inwestycyjnego, który umożliwia połączenie finansowych celów inwestorów z ich troską o kwestie ochrony środowiska, społeczne i ładu korporacyjnego.”1

Na świecie można zaobserwować znaczny wzrost zainteresowania strategiami inwestycyjnymi opartymi na danych ESG. Inwestorzy coraz częściej sięgają do raportów ESG, jak również stosują selekcję etyczną podczas doboru spółek do portfela inwestycyjnego. W chwili obecnej SRI wchodzi w fazę dynamicznego rozwoju. Wg Eurosif wartość inwestycji w oparciu o ESG wzrosła w Europie z 2,7 bln € w 2007 do 5 bln € w 2009 roku, co oznacza wzrost o ok. 87%2  i czyni Europę liderem rynku odpowiedzialnych inwestycji. W Stanach Zjednoczonych natomiast, znajdujących się na drugiej pozycji, wg US SIF w analogicznym okresie wzrost wyniósł ok. 13% (zmiana z 2,7 bln $ w 2007 do 3,1 bln $ w 2009 roku).3

Innym czynnikiem, świadczącym o dynamicznym wzroście zainteresowania inwestorów tematyką SRI, jest liczba sygnatariuszy programu UN PRI – Zasad Odpowiedzialnego Inwestowania Organizacji Narodów Zjednoczonych (ang. United Nations Principles for Responsible Investment). Program został utworzony w 2006 roku, a jego sygnatariuszami są m. in. inwestorzy instytucjonalni, którzy w swoich politykach inwestycyjnych w szczególności zwracają uwagę na czynniki ESG.

Sygnatariusze zobowiązują się postępować zgodnie z 6 zasadami:

1. Włączymy standardy ESG w procesy dokonywania analiz i podejmowania decyzji.
2. Będziemy aktywnymi właścicielami i zastosujemy standardy ESG w naszej polityce i działaniach.
3. Będziemy dążyli do należytego ujawniania standardów ESG przez firmy, w które inwestujemy.
4. Będziemy promowali akceptację i wprowadzanie zasad w branży inwestycyjnej.
5. Będziemy wspólnie pracować nad zwiększeniem skuteczności we wprowadzaniu niniejszych zasad.
6. Będziemy każdorazowo raportować nasze działania i postępy we wprowadzaniu niniejszych zasad.

Liczba sygnatariuszy UN PRI wzrasta w tempie kilkudziesięciu procent rocznie, a obecnie wynosi już ponad 1000 inwestorów instytucjonalnych z całego świata4, wśród których znajdują się duże narodowe fundusze emerytalne, zobowiązane przez państwo do uwzględniania zasad ESG w procesach inwestycyjnych.

1 European Social Investment Forum; European SRI Study 2010; 2010.
2 Ibdem
3 Social Investment Forum Foundation; Report on Socially Responsible Investing Trends in the United States; 2010.
4 UN PRI; Signatories to the Principles for Responsible Investment; http://www.unpri.org/signatories/; dostęp: 15.06.2012.

Obowiązkowe regulacje w zakresie odpowiedzialnego inwestowania

Przykłady obowiązkowych regulacji po raz kolejny płyną z państw skandynawskich – Szwecji i Norwegii.

Rząd Szwecji już w 2001 roku wprowadził przepisy prawne związane z SRI w Narodowych Funduszach Emerytalnych (AP Fund). Fundusze te muszą brać pod uwagę kwestie etyczne i środowiskowe, z uwzględnianiem ogólnego celu wysokiego zwrotu z inwestycji. Fundusze AP przyjęły różne strategie, aby sprostać wymaganiom prawnym – niektóre skupiają się na kwestiach ładu korporacyjnego, inne wykluczają ze spektrum inwestycji firmy nie spełniające międzynarodowych standardów, takich jak np. Global Compact. Jeden z funduszy inwestuje w najlepsze pod względem standardów ESG firmy szwedzkie. Fundusze AP1, AP2, AP3, AP4 oraz AP7 są sygnatariuszami UN PRI.

Kryteria pozafinansowe są również brane pod uwagę w norweskim narodowym funduszu emerytalnym (Government Pension Fund Global, GPFG), największym funduszu emerytalnym na świecie, o wartości rynkowej 3 055 miliardów koron norweskich (ok. 530mld $)1. Zalecenia dotyczące etyki zarządzania funduszem GPFG, wprowadzone zostały w 2004 roku przez norweskie Ministerstwo Finansów. GPFG do tej pory już kilka razy wykluczał z portfela spółki związane z produkcją broni, branżą tytoniową oraz spółki o niskich standardach związanych z ochroną środowiska i prawami człowieka.

1 Government Pension Fund Global; Third Quarter 2011; http://www.nbim.no/Global/Reports/2011/Q3/2011_3Q_web.pdf; dostęp: 16.11.2011.

Trendy rynkowe w obszarze raportowania ESG

W 1992 roku, liczba pozafinansowych raportów na całym świecie nie przekraczała 50. Od tego czasu dużo się zmieniło (patrz: Wykres 2.). W bazie organizacji CorporateRegister.com, zbierającej raporty ESG, znajduje się obecnie prawie 41 tys. raportów, pochodzących od ponad 9000 różnych firm ze 165 krajów. Najwięcej publikują firmy działające w Wielkiej Brytanii – liczba opublikowanych przez nie raportów to prawie 5 tys.1

Wykres 1. Liczba raportów ESG na świecie. Źródło: CorporateRegister.com.

Co więcej, kwestie ESG uwzględnia w swoich raportach rocznych 97% firm należących do indeksu FTSE 100, skupiającego największe brytyjskie spółki.2  Natomiast w Stanach Zjednoczonych, które zajmują drugie miejsce pod względem liczby raportów, 81% firm z indeksów należących do rodziny S&P zamieszcza na swoich stronach internetowych informacje dotyczące CSR.3

Jednak w porównaniu do 82 000 międzynarodowych korporacji działających na całym świecie4, liczba firm publikujących raporty zrównoważonego rozwoju jest wciąż stosunkowo niewielka. Wzrost liczby raportujących firm jest silny w takich obszarach jak przemysł chemiczny, naftowy, gazowy, górniczy, papierniczy, drzewny, jak i w sektorze finansowym, gdzie ważną rolę odgrywają Zasady Równikowe (ang. Equator Principles, EPs) i UN PRI. W pozostałych sektorach, np. w sektorze usług, raportowanie ESG wciąż jest dość słabo rozwinięte.

1 CorporateRegister.com; Stats; http://www.corporateregister.com/stats/; dostęp: 15.06.2012.
2 Black Sun Plc; Telling the Story; 2011.
3 Craib Design & Communications, PricewaterhouseCoopers LLP; CSR Trends 2010; 2010.
4 UNCTAD; World Investment Report; 2009.

Korzyści z raportowania

Firmy i ich interesariusze identyfikują szereg korzyści, wynikających z praktyki raportowania danych ESG. Według badania „Readers & Reporters Survey 2010”1 do głównych powodów, dla których firmy powinny raportować kwestie ESG, należą:

• rozliczenie działalności i wyników w zakresie zrównoważonego rozwoju
• usprawnienie procesów wewnętrznych, w celu zwiększenia wydajności
• współdziałanie z interesariuszami w zakresie zrównoważonego rozwoju, aby móc sprostać ich oczekiwaniom
• zaprezentowanie zarządzania efektywnością zrównoważonego rozwoju
• promowanie osiągnięć firmy w zakresie zrównoważonego rozwoju wśród interesariuszy.

1 FSC, KPMG, SustainAbility; Reporting Change: Readers & Reporters Survey 2010; 2010.

Raportowanie wg GRI

Obecnie, wśród międzynarodowych standardów dotyczących raportowania ESG, wytyczne organizacji Global Reporting Initiative są uznawane za najbardziej wszechstronne. Przedstawiają one reguły i wskaźniki, pozwalające na stworzenie efektywnego systemu zbierania i zarządzania danymi pozafinansowymi, które potem mogą być publikowane, zarówno w osobnych raportach CSR, jak i w raportach zintegrowanych. Są narzędziem tworzenia raportów, pozwalającym na porównanie do bezpośrednich konkurentów w branży oraz do innych przedsiębiorstw na rynku, a także na monitorowanie postępów przedsiębiorstwa w zakresie zrównoważonego rozwoju na przestrzeni kolejnych lat. W 2010 roku już prawie 40% wszystkich raportów społecznych na świecie opracowanych zostało zgodnie z wytycznymi GRI (patrz Wykres 3.).

Wykres 2. Udział raportów wg standardów GRI we wszystkich raportach publikowanych na świecie. Źródło: CorporateRegister.com.

Wiele z międzynarodowych instrumentów, promujących CSR oraz raportowanie ESG, odnosi się bezpośrednio do wytycznych GRI. Dla przykładu, sygnatariusze Zasad Odpowiedzialnego Inwestowania ONZ zobowiązują się dążyć do odpowiedniego ujawniania kwestii ESG przez podmioty, w które inwestują. Zasada 3. podpisywana przez sygnatariuszy wskazuje na wytyczne GRI, które pozwalają ujednolicić treść sprawozdań.

W 2007 r. Inicjatywa ONZ Global Compact dotycząca zagadnień związanych z odpowiedzialnym biznesem opublikowała dokument instruujący, jak korzystać z wytycznych GRI przy opracowywaniu dokumentu „Communication on Progress”, który uczestnicy inicjatywy są zobowiązani raz w roku publikować.

Warto zauważyć, że w przyjętej w listopadzie 2010 roku normie ISO 26 000 także podkreślono znaczenia raportowania kwestii ESG. Norma jest w pełni spójna ze standardami GRI, co potwierdza wydany przez GRI oraz Międzynarodowy Komitet Normalizacyjny dokument, wyjaśniający powiązania między ISO 26000 i GRI.

Raport wg standardów GRI opublikowało już ponad 4 tys. organizacji na całym świecie. W 2011 roku powstało prawie 2,5 tys. raportów wg standardów GRI (patrz: Wykres 4.). Zaledwie 12 z nich pochodziło z Polski.1

Wykres 3. Liczba raportów wg standardów GRI na świecie. Źródło: Global Reporting Initiative.

1 Global Reporting Initiative; GRI Reports List; http://www.globalreporting.org/ReportServices/GRIReportsList/; dostęp: 26.10.2011.

Raportowanie zintegrowane

W ciągu ostatnich 20 lat raportowanie kwestii pozafinansowych ewoluowało od raportów skupiających się na jednym obszarze, którym była głównie ochrona środowiska, do wielowymiarowych raportów ESG. Obecnie, trend kompleksowego raportowania kwestii pozafinansowych jest kontynuowany w kierunku raportowania zintegrowanego. Polega on na łączeniu danych finansowych z informacjami ESG w jednym raporcie rocznym. Ten trend może być reakcją na ostatnie wydarzenia w światowej gospodarce i ma pomóc w uniknięciu nowych kryzysów oraz skandali finansowych.

W statystykach trend nie jest jeszcze widoczny – w 2011 roku liczba zintegrowanych raportów na świecie przekroczyła 350 (patrz: Wykres 5.), ale prowadzona jest gorąca debata nad przyszłością raportowania ESG, właśnie w kontekście raportowania zintegrowanego. Pierwszą firmą w Polsce, która opublikowała zintegrowany raport roczny za rok 2010, jest Grupa LOTOS.

Wykres 4. Liczba raportów zintegrowanych na świecie. Źródło: CorporateRegister.com

Ważną nową inicjatywą, która pomaga w rozwoju tego trendu, jest ustanowiony w sierpniu 2010 roku Międzynarodowy Komitet Zintegrowanego Raportowania (International Integrated Reporting Committee; IIRC). IIRC składa się z inwestorów, głównych instytucji ustalających standardy raportowania finansowego i ESG, firm, przedstawicieli ONZ oraz przedstawicieli społeczeństwa i dąży do stworzenia globalnych ram dla zintegrowanego raportowania. Celem IIRC jest stworzenie akceptowanej na całym świecie konstrukcji do publikowania informacji finansowych, środowiskowych, społecznych i obszaru zarządzania w jednej jasnej, zwięzłej, spójnej i porównywalnej formie. W pracach Komitetu uczestniczy również GRI.